Λßγα εντυπωσιακÜ αναπαλαιωμÝνα κτßρια, απομεινÜρια δüξας και μεγαλεßου ανθηρüτατων εποχþν πριν απü το β´ παγκüσμιο πüλεμο, τα οποßα εξυπηρετοýσαν τις διαμετακομιστικÝς ανÜγκες του νομοý ¶ρτας (τελωνεßο, αποθÞκες, υδατοδεξαμενÞ, ξενοδοχεßο και μικροß χþροι διαφüρων υπηρεσιþν), βρßσκονται στριμωγμÝνα σε μια γλωσσüμορφη Ýκταση ξηρÜς μÞκους 2 χιλιομÝτρων και πλÜτους 100 μÝτρων. ΜπροστÜ απü τα μεγαλοπρεπÞ διþροφα κτßρια εδραιþνεται μια καλαßσθητη και ταιριαστÞ παραδοσιακÞ ψαροταβÝρνα, στην οποßα μπορεß κανεßς ν’ απολαýσει τις νüστιμες λιχουδιÝς των λαχταριστþν ψαριþν του Áμβρακικοý. ¸να καλοφτιαγμÝνο κιüσκι σε μικρÞ απüσταση απü τα κτßρια φιλοξενεß τους επισκÝπτες που επιθυμοýν να απολαýσουν την κοντινÞ ομορφιÜ της περιοχÞς, τη μαγεßα της απεραντοσýνης του Áμβρακικοý την ξÝμακρη αισθητικÞ απüλαυση του καταπρÜσινου δασωμÝνου Μακρυνüρους και τη γιορτÞ των γκριζüχρωμων ακαρνανικþν βουνþν.
Áκüμη το γραφικü κιüσκι προσφÝρεται για να απολαýσει κανεßς το ναζιÜρικο κυκλικü πÝταγμα των αναρßθμητων φανταχτερþν πουλιþν απü το μεγÜλο ξενþνα της λιμνοθÜλασσας στις φιλüξενες ρηχüνερες ακτÝς για περßπατο στα λασποτüπια, μετÜ επßσκεψη στα εστιατüρια της πρασινογÜλαζης κοßτης του ποταμοý βωβοý και ξανÜ επιστροφÞ με χαροýμενους κελαηδισμοýς και Þρεμους κρωγμοýς στους κοιτþνες της λιμνοθÜλασσας του Áγρßλου.
Η θÝα κÜποιων κοντινþν ερειπωμÝνων κτιρßων πιστοποιεß την
εγκατÜλειψη της περιοχÞς απü τους παλιοýς κατοßκους, αναπÝμπει μελαγχολßα και προοιωνßζει απαισιüδοξη προοπτικÞ. Τα εγκαταλειμμÝνα και σκουριασμÝνα βαγονÝτα, οι φθαρμÝνες ρÜγες, οι ερειπωμÝνες αποβÜθρες και τα λιγοστÜ απομεινÜρια του μικροý λιμανιοý ανακαλοýν στη μνÞμη üμορφες νοσταλγικÝς σκηνÝς απü την Üλλοτε πλοýσια πολιτιστικÞ ζωÞ της περιοχÞς και προκαλοýν ψυχικü πüνο. ¸να ανακÜτεμα πολλþν κι Ýντονων συναισθημÜτων, Ýνα μεßγμα απü σπÜνια αισθητικÞ μαγεßα και λιγοστü ψυχικü πüνο δημιουργεß η θÝα της ηλιüχαρης περιοχÞς της Κüπραινας.
Τη βορειοδυτικÞ πλευρÜ της την περιζþνει ο δωροφÝρτης της περιοχÞς Βωβüς ποταμüς, ο οποßος
μορφοποßησε, εδþ και χιλιÜδες χρüνια, την περιοχÞ, την καλλþπισε με εξαßσιας γραφικüτητας δελταúκοýς σχηματισμοýς, την υδροδοτεß με γλυκÜ νερÜ και της προσαυξÜνει την πλοýσια χλωρßδα και φανταχτερÞ πανßδα. ΝοτιοανατολικÜ την αγκαλιÜζει η τρυφερÞ αγκαλιÜ του γαληνεμÝνου Áμβρακικοý κüλπου, ο οποßος τη νανουρßζει αδιÜκοπα με τον Þρεμο παφλασμü των σιγανομουρμοýριστων κυμÜτων, τη μυρþνει με την ανÜκατη απü φýκια και ιþδιο οσμÞ της αýρας του, τη δροσßζει με το νοτιοδυτικü ανασασμü του και την ευεργετεß με τα πλοýσια ιχθυαλιεýματÜ του. Áπü τα βορειοανατολικÜ της üρια τη συνδρÜμει με üλες τις δωροπαροχÝς της η πλοýσια και πανÝμορφη λιμνοθÜλασσα του Áγρßλου και με τη φυσικüτατη λουρονησßδα της, η οποßα τη διαχωρßζει απü το κýριο σþμα της θÜλασσας του κüλπου και τη συνδÝει με το προκομμÝνο Μενßδι.
Η κατασκευÞ, τον τελευταßο χρüνο, του γραφικοý ξýλινου διαδρüμου, που στηρßχτηκε στο σþμα της λουρονησßδας, διευκüλυνε την επικοινωνßα της με το Μενßδι και αýξησε την παρουσßα πολλþν επισκεπτþν, ερευνητþν, φυσιοδιφþν και διÝγραψε ευοßωνο το μÝλλον της Κüπραινας. Η επαφÞ της, βορειοδυτικÜ, με τον εýφορο κÜμπο της ¶ρτας της δßνει τη δυνατüτητα οικονομικÞς στÞριξης και προοπτικÞ ανÜκαμψης.
Η στÝγαση και η λειτουργßα του ΚÝντρου ΠεριβαλλοντικÞς Εκπαßδευσης του νομοý
¶ρτας στα καλαßσθητα και ευρýχωρα αναπαλαιωμÝνα κτßρια του τελωνεßου, αποτελεß ξεχωριστÞ προûπüθεση αναθÝρμανσης και αναζωογüνησης της περιοχÞς. Οι βÜσεις και οι προûποθÝσεις λειτουργßας του ΚÝντρου ΠεριβαλλοντικÞς ÁγωγÞς εßναι Üριστες και μαζß με τη λειτουργßα πλοýσιων και καλÜ οργανωμÝνων μουσεßων με πλοýσια εκθÝματα της Ýμβιας ζωÞς του Áμβρακικοý κüλπου, αποτελοýν εγγýηση για την ανÜκαμψη της γραφικÞς και ιστορικÞς Κüπραινας. Στα καλÜ οργανωμÝνα μουσεßα του ΚÝντρου ΠεριβαλλοντικÞς Εκπαßδευσης της Κüπραινας συμπεριλαμβÜνεται και το μουσεßο της κατοικßας του φαροφýλακα που στεγÜζεται και λειτουργεß στο γραφικü φÜρο της Κüπραινας και εßναι εδραιωμÝνος στο ακρωτÞρι της γλωσσüμορφης ξηρÜς προς το μÝρος του Áμβρακικοý Κüλπου.
Ονομασßα: Η ονομασßα «Κüπραινα Þ Κüπρενα», σýμφωνα με την Üποψη του ΓιÜννη Τσοýτσινου, δικηγüρου και συγγραφÝα, οφεßλεται στο λευκü επßστρωμα αλατιοý: «…γιατß η λÝξη Κüπραινα εßναι ξενικÞ και απαντιÝται σε üλα τα σερβοελληνικÜ λεξικÜ, παλαιÜ και νεüτερα και σημαßνει κÜτι αραχνοàφαντο, κÜλυμμα, πÝπλο. Η Κüπραινα και η αμμþδης περιοχÞ της καλυπτüταν με στρþμα αλατιοý και Þταν κατÜλευκη, σαν να σκεπαζüταν με πÝπλο». Σýμφωνα üμως με την Üποψη της ομÜδας συγγραφÝων του βιβλßου με τßτλο: «Κομπüτι, η γενÝτειρα του ΣκουφÜ και του ΓεροστÜθη» οφεßλεται στην πολλÞ κοπριÜ που σþριαζαν εκεß τα πολλÜ βοúδογÝλαδα των Κομποταßων, οι οποßοι στÜβλιζαν τα ζþα τους στην περιοχÞ αυτÞ. Εßναι δε γνωστü üτι η Κüπραινα ανÞκει στο ΔÞμο Κομποτßου και η περιοχÞ της απü παλιÜ χρüνια συγκαταλεγüταν στην εδαφικÞ Ýκταση του Κομποτßου.
ΙστορικÞ αναδρομÞ: Το τοπωνýμιο Κüπραινα το απαντÜμε στις αρχÝς του 14
ου μ.Χ. αιþνα μνημονεýτηκε για πρþτη φορÜ το Ýτος 1304, üταν ο Προβηγκιανüς ιππüτης Ραûμοýνδος και ο ΙωÜννης, κüμης της Κεφαλληνßας
«κατÞχθησαν» στο λιμÜνι της Κüπραινας, για να πολεμÞσουν «…την Παλαιολογßνα του ΔεσποτÜτου της Ηπεßρου…». ¶ρχισε ν’ αποκτÜει ζωτικÞ σημασßα ýστερα απü την απελευθÝρωση της ¶ρτας το 1881. Η Κüπραινα Ýπαιξε το ρüλο σταθμοý μεταφορþν και επικοινωνßας. Áκüμα, σαν παραθαλÜσσιο μÝρος, παρουσßαζε και κÜποια κοσμικÞ ζωÞ, κατÜ τις διακοπÝς. Διανοßχτηκε και χαλικοστρþθηκε καρüδρομος απü Ζοýτου – Κüπραινας. ¸γιναν τελωνειακÝς εγκαταστÜσεις, αποβÜθρα, γραφεßα πρακτüρων και λιμενεργατþν Κομποταßων. ¸γινε καφενεßο, εστιατüριο, ξενοδοχεßο και εγκαταστÜθηκε Áστυνομικüς σταθμüς. Τα πλοßα που αγκυροβολοýσαν στο λιμÜνι Þταν το «ΠÝτρος» και το «Παßλαρος». ¸διναν πολλÞ δουλειÜ και δημιουργοýσαν κßνηση και ζωÞ στους Κομποταßους, που Þταν κÜτοικοι του λιμανιοý. ΜÝχρι το 1940, το λιμÜνι Ýσφυζε απü οικονομικÞ και εμπορικÞ κßνηση. ΜετÜ üμως το Β’ παγκüσμιο πüλεμο τα πρÜγματα Üλλαξαν» τονßζουν οι συγγραφεßς του βιβλßου με τßτλο: «Το Κομπüτι, η γενÝτειρα του ΣκουφÜ και του ΓεροστÜθη», σελ. 164-165.
Ο ΓιÜννης Τσοýτσινος, δικηγüρος και ιστορικüς συγγραφÝας μας παρÝχει την παρακÜτω πληροφορßα για την Κüπραινα: «Υποστηρßζεται λοιπüν πως στο μυχü του Áμβρακικοý Κüλπου κατασεκýασαν οι Δωριεßς, που κατÝβηκαν απü την Πßνδο, το στüλο τους – ßσως μüνο μßα ομÜδα των, οι Υλλεßς – και απü κει ξεκßνησαν για την Πελοπüννησο και την ΚρÞτη. Στο μυχü του κüλπου βρßσκονται η σημερινÞ Κüπραινα και το σημερινü Μενßδι, θÝσεις πλησιÝστερες προς τις περιοχÝς της ¶ρτας, απ’ üπου προμηθεýονταν την κατÜλληλη ξυλεßα για τα πλοßα (üπως ýστερα απü αιþνες προμηθεýονταν απü το λιμÜνι της Κüπραινας οι ΓÜλλοι την ξυλεßα για τον πολεμικü τους στüλο). Την Üποψη για την κατασκευÞ του στüλου των ΔωριÝων στο μυχü του Áμβρακικοý τη βρßσκουμε σε κεßμενα του Franz Miltner “Die Dorische Wanderung” (Clio, 27, 1934, σελ. 54-58) κ.α. «Περιοδικü ΣκουφÜς» τ. 85, σελ. 49-52.
Ο μεγÜλος σκηνοθÝτης και θεατρικüς συγγραφÝας Ντßνος Δημüπουλος, που γýρισε αξιολογüτατα Ýργα στην Κüπραινα, μας περιγρÜφει σκηνÝς απü την κßνηση του λιμανιοý της Κüπραινας αρκετÜ ζωηρÝς κι εντυπωσιακÝς. «Το εμπüριο και η συγκοινωνßα γινüταν με τα βαπüρια. ¸τσι τρεις φορÝς τη βδομÜδα Ýφτανε στο Κοχýλι (Κüπραινα) το βαπüρι απü τον ΠειραιÜ και γινüταν τüτε χαλασμüς στην προκυμαßα. Οι βαρκÜρηδες μπαßναν στις μεγÜλες τους βÜρκες, που Þταν φορτωμÝνες πατεßς με πατþ σε με επιβÜτες για ΠρÝβεζα, ΛευκÜδα και ΠειραιÜ, κι Ýβγαιναν ανοιχτÜ να βροýνε το βαπüρι που εßχε αγκυροβολÞσει κÜπως μακριÜ, γιατß δεν μποροýσε να πλευρßσει στο μüλο – το λιμανÜκι Þταν ρηχü βλÝπεις. Δßπλα στους βαρκÜρηδες, οι μαουνιÝρηδες Ýβαζαν τα δυνατÜ τους κι αυτοß να φτÜσουν γρÞγορα στο βαπüρι, μα οι μαοýνες πÞγαιναν αργÜ, γιατß Þταν παραφορτωμÝνες. Την ßδια στιγμÞ οι χαμÜληδες στο μüλο Ýσερναν τα βαγονÝτα τους πÜνω στις ρÜγες να προλÜβουν τα εμπορεýματα για την αποθÞκη του τελωνεßου, ενþ πιο κει, στο χωματüδρομο, τα κÜρα κι οι σοýστες περßμεναν στη σειρÜ να φορτþσουν. Και τα ζεμÝνα Üλογα κοýναγαν πÝρα δþθε την ουρÜ τους να διþξουν τις αλογüμυγες. Κι Þταν κüσμος πολýς μαζεμÝνος στο μüλο, Üλλος ν’ αποχαιρετÞσει τους δικοýς του, που φεýγαν, κι Üλλος να καλωσορßσει üσους Ýρχονταν. Και φþναζαν οι χαμÜληδες, καθþς σπρþχνανε τα βαγονÝτα» Περιοδικü ΣκουφÜς, τχ. 72-73, τüμος Η, 1978, σελ. 3.
Η Κüπραινα το Ýτος 1927, με ΔιÜταγμα (ΦΕΚ 76/1-4-1927), μετονομÜστηκε σε ÁλυκÞ απü τη μεγÜλη παραγωγÞ και το εμπüριο του αλατιοý της, αλλÜ η ονομασßα αυτÞ δεν επικρÜτησε, γρÞγορα αποβλÞθηκε και παρÝμεινε η ονομασßα «Κüπραινα».
Τοποθεσßα: Η γραφικÞ Κüπραινα φωλιÜζει στον πανÝμορφο ομþνυμο üρμο, ανατολικÜ των εκβολþν του ποταμοý Βωβοý, διαμορφωτÞ και καλλιτεχνικοý διακοσμητÞ της περιοχÞς, στα νοτιοδυτικÜ της χρυσαφÝνιας λιμνοθÜλασσας του Áγρßλου, δυτικüτερα του ζαφειρÝνιου Μενιδßου, σε απüκεντρη τοποθεσßα που απÝχει περßπου Ýξι χιλιüμετρα νüτια της εθνικÞς οδοý ¶ρτας – Μενιδßου.